Article Gallery
NGC 5128 تاریخچهی پیچیدهی ستارهزایی در هالهی کهکشان
عاطفه جوادی
,
2022.02.17
تاریخچهی ستارهزایی بخش مهمی از فرآیند تشکیل و تکامل کهکشانهاست. بازیابی این تاریخچه در کهکشانها معمولاً بر اساس نمودارهای رنگ-قدر تک ستارههاست که با مطالعهی آنها میتوان نشانههایی از جمعیتهای ستارهای مختلف را دنبال کرد. به دلیل محدودیت در توان تفکیک فضایی در رصدها این نوع تحلیل محدود به چند ده کهکشان است که عمدتاً در خوشهی محلی ما قرار دارند. هدف ما در این پژوهش این بود که تاریخچهی تشکیل ستاره در دو میدان کوچک در هالهی کهکشان NGC 5128 را بررسی کنیم. این کهکشان نزدیکترین کهکشان بیضوی غولآسا به ماست و در فاصلهی ۸/۳ میلیون پارسک از راه شیری قرار دارد. ما برای بررسی رابطهی بین تاریخچهی ستارهزایی هاله و در نتیجه تاریخچهی برخورد این کهکشان، ستارههای متغیر بلند-دوره را مطالعه کردیم. ستارههای متغیر بلند-دوره ستارههایی هستند که بازهی سنی گستردهای از حدود ۱۰ میلیون سال تا ۱۰ میلیارد سال دارند. این ستارهها به دلیل درخشندگی بالا و دمای پایین (۲۵۰۰ تا ۴۵۰۰ کلوین) ردیابهای مناسبی برای جمعیتهای ستارهای شناخته میشوند. بیشتر آنها از ستارههاییاند که در مقیاس زمانی ۱۰۰ تا ۱۳۰۰ روز تغییر میکنند و به راحتی شناسایی میشوند. ما ۳۹۵ متغیر بلند-دوره را در یک میدان و ۶۷۱ متغیر را در میدان دیگر بررسی کردیم. اگرچه دو میدان در فاصله ۲۸ کیلوپارسکی از یکدیگر و در دو طرف کهکشان قرار دارند، اما تاریخچههای ستارهزایی مشابهی را نشان میدهند. در هردوی این میدانها افزایش ستارهزایی در ۸/۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون سال پیش دیده می شود. افزایش ستارهزایی در ۸۰۰ میلیون سال پیش نتیجهی برخوردی است که در یک میلیارد سال پیش برای این کهکشان رخ داده است و ستارهزایی را افزایش داده است.
تصویر اپتیکی آرشیوی (در طول موج 468 نانومتر) از NGC 5128 که با تلسکوپ UK Schmidt گرفته شده است و موقعیت میدانهایی که در این مطالعه بررسی شدهاند، بر روی آن قرار دارد. علامت ضربدر قرمز مرکز NGC 5128 را نشان میدهد. دایرههای قرمز مکان ستارههای متغیر بلند-دورهی انتخاب شده از دادههای ISAAC در باند Ks را نشان میدهند.